Enerji Verimliliği III

Enerji Verimliliği III

Türkiye’de Enerji Verimliliği ve Performans Projeleri Uygulamaları

Genel Bilgi

Türkiye’de 2007 yılında yürürlüğe giren 5627 sayılı Enerji Verimliliği Kanunu (“Kanun”) ile “enerjinin etkin kullanılması, israfının önlenmesi, enerji maliyetlerinin ekonomi üzerindeki yükünün hafifletilmesi ve çevrenin korunması için enerji kaynaklarının ve enerjinin kullanımında verimliliğin artırılması” amaçlanmış ve Kanunu müteakip ikincil mevzuat oluşturulmaya başlanmıştır.

Enerji Verimliliği Strateji Planı, 2017 – 2023 Ulusal Enerji Verimliliği Eylem Planı gibi stratejik belgelerde de enerji verimliliğinin arttırılması ve israfın önlenmesi amaçlı planlar oluşturulmuştur.

2017-2023 yılları arasında uygulanacak Ulusal Enerji Verimliliği Eylem Planı kapsamında bina ve hizmetler, enerji, ulaştırma, sanayi ve teknoloji, tarım ve yatay konular olmak üzere toplam 6 kategoride tanımlanan 55 eylem ile, 2023 yılında Türkiye’nin birincil enerji tüketiminin %14 azaltılması hedeflenmektedir[1].

Avrupa Parlamentosunun ve Konseyinin 25 Ekim 2012’de enerji verimliliği üzerine yayımladığı 2012/27/AB sayılı Direktifi kapsamında, üye ülkeler enerji verimliliği konusunda ortak bir yapısal çerçeve ve uygulamaya yönelik yöntemler sunan ulusal enerji verimliliği eylem planları hazırlamakla yükümlü tutulmuştur. Türkiye’de enerji verimliliği ile ilgili mevzuatların düzenlenmesi ve planların oluşturulmasında bahsi geçen Direktif de yön göstermiştir.

Buna göre belirli büyüklüklerdeki bina ve endüstriyel işletmeler için zorunlu olan enerji yönetimi faaliyetlerinin etkinliğinin artırılması hedeflenmiş ve ilgili binalarda periyodik olarak yapılacak etütler ile ne tür iyileştirmeler yapılabileceğinin tespiti ile bu iyileştirmelerin yapılması için finansman altyapı dahil gerekli altyapının oluşturulması hedeflenmiştir.

Enerji Verimliliği Danışmanlık Şirketleri

Binaların enerji verimliliğinin tespiti Enerji Verimliliği Danışmanlık Şirketleri (EVD) tarafından yapılmakta ve bu şirketler faaliyetlerini Enerji Verimliliği Kanunu, ve Enerji Kaynaklarının ve Enerjinin Kullanımında Verimliliğin Artırılmasına Dair Yönetmelik kapsamında çıkarılan Enerji Verimliliği Hizmetlerini Yürütecek Kurum Ve Kuruluşlara Yetki Belgesi Verilmesi Hakkinda Tebliğ’e uygun olarak yürütmektedirler.

EVD olarak hizmet vermek isteyen şirketler belirli eğitimleri tamamlayarak Yenilenebilir Enerji Müdürlüğü (Temmuz 2018 tarihi itibariyle Enerji İşleri Genel Müdürlüğü) veya yetkilendirilmiş diğer kurumlar tarafından sertifikalandırılmaları gerekmektedir.

Enerji İşleri Genel Müdürlüğü aynı zamanda belirli tür kamu binalarında uygulanacak enerji verimliliği etütleri için yol gösterici kılavuzlar da hazırlamıştır[2].

Enerji Kimlik Belgesi

Enerji kimlik belgesi mevzuattaki tanımı ile Kanun ve buna bağlı olarak çıkartılan ikincil mevzuata göre binalarda enerjinin ve enerji kaynaklarının etkin ve verimli kullanılmasını, enerji israfının önlenmesini ve çevrenin korunmasını sağlamak için asgari olarak binanın enerji ihtiyacı ve enerji tüketim sınıflandırması, sera gazı salımı seviyesi, yalıtım özellikleri ve ısıtma ve/veya soğutma sistemlerinin verimi ile ilgili bilgileri içeren belgedir.

Mevzuata göre yeni binaların enerji kimlik belgesi sınıfı en düşük C[3] sınıfında olacak şekilde tasarlanmalı ve inşaa edilmelidir. C sınıfından daha düşük seviyede çıkan yeni binalara iskan ruhsatı verilmemektedir.

Mevcut binalar için enerji kimlik belgesi asgari sınıflandırma seviyesi koşulu bulunmamakla birlikte bunların halihazırdaki ısı yalıtımı, pencerelerin ısı yalıtımı, ısıtma-soğutma ekipmanları verimi, aydınlatma armatürleri verimliliği gibi parametrelerine bağlı olarak A sınıfından G sınıfına kadar her sınıf Enerji Kimlik Belgesi alabilmektedir.

“Enerji Kimlik Belgesi” uygulaması için Binalarda Enerji Performansı Yönetmeliğinin Geçici 4. maddesinin birinci fıkrası gereğince 01 Ocak 2011 tarihinden sonra yapı ruhsatı alan binalar yeni bina, bu tarihten önce yapı ruhsatı alan binalar mevcut bina olarak değerlendirilmektedir.

Yani, 1 Ocak 2011 tarihinden sonra yapı ruhsatı almış binaların (yeni binalar), yapı kullanma izin belgesi (iskan) alınması aşamasında Enerji Kimlik Belgesini ilgili idareye (belediye) sunması gerekmektedir. Aksi takdirde, bu binalara yapı kullanma izin belgesi verilmemektedir.

Mevcut binalar ve 1 Ocak 2011 tarihinden önce yapı ruhsatı almış ve inşaatı devam edip henüz yapı kullanım izni almamış binalar için Enerji Verimliliği Kanununun yayımı tarihinden itibaren on yıl içinde Enerji Kimlik Belgesi düzenlenir. Kısaca, mevcut binalar ise 1 Ocak 2020 tarihine kadar Enerji Kimlik Belgesi almak zorundadırlar

Türkiye’de Kullanılan Enerji Performans Sözleşmeleri Türleri

Türkiye’de kullanılan enerji performans sözleşmeleri diğer ülkelerde kullanılan sözleşme tiplerine benzerlik göstermekte olup seçilen finansman modeline göre (i) garantili; (ii) paylaşımlı; (iii) yatırımsız ve (iv) yap işlet devret türleri olarak gruplandırılabilir.

Vergi kanunları ile bazı kanun ve kanun hükmünde kararnamelerde değişiklik yapılması hakkında kanun ile, genel yönetim kapsamındaki kamu idareleri ile diğer kamu kurum ve kuruluşları, enerji tüketimlerini veya enerji giderlerini düşürmek üzere enerji performans sözleşmeleri yapabilecek ve on beş yılı aşmayan yıllara yaygın yüklenmeye girişebilmektedirler.

Enerji verimliliği projelerinin finansmanı TURSEFF, MIDSEFF ve TuREEFF gibi kurumlar tarafından Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (“EBRD”) tarafından da desteklenen programlar ile gerçekleştirilmektedir.

 

[1] 2017 – 2023 Ulusal Enerji Verimliliği Eylem Planı

[2] http://www.yegm.gov.tr/verimlilik/document/Et%C3%BCt%20Uygulama%20%C4%B0zleme%20Raporu%202018.pdf

[3] Sınıflandırmalar A’dan G’ye kadar yapılmıştır. A sınıfı en verimli seviyeyi belirtirken, G sınıfı en düşük verimli seviyeyi belirtmektedir.